Το Τσερνομπίλ στοιχειώνει ακόμη τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας...

Αναδημοσίευση από την αγγλόφωνη έκδοση της Hurriyet

Μετάφραση: Άμαστρις

Η συνεχιζόμενη απειλή από την έκρηξη στο πυρηνικό εργοστάσιο της Fukushima στην Ιαπωνία, φέρνει στο νου την καταστροφική έκρηξη που σημειώθηκε πριν από 25 χρόνια στο Τσερνομπίλ . Παρά το γεγονός ότι οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να αρνούνται ότι το ατύχημα του Τσερνομπίλ αύξησε τα περιστατικά καρκίνου στην Τουρκία, οι γιατροί και οι κάτοικοι της Μαύρης Θάλασσας έχουν άλλη άποψη… 

Αν κι έχουν περάσει 25 χρόνια από την καταστροφική έκρηξη που σημειώθηκε στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ, τα αποτελέσματά της εξακολουθούν να παραμένουν έκδηλα στην περιοχή, και ιδιαίτερα στις τουρκικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας. 

Είκοσι πέντε χρόνια μετά το περιστατικό, που συνέβη στις 26 Απριλίου του 1986, ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους λόγω της ακτινοβολίας στην οποία είχαν εκτεθεί, εξακολουθεί να παραμένει άγνωστος. Όμως ο αριθμός των κρουσμάτων καρκίνου, που έχουν διαπιστωθεί στην περιοχή, δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητος. 

«Έχω χάσει επτά μέλη της οικογένειάς μου από καρκίνο, μεταξύ των οποίων το σύζυγό μου, τη μητέρα μου, και τους δύο γιούς μου, που ήταν νεότατοι», δηλώνει η Meral Kara, κάτοικος Τραπεζούντας, «και τώρα περιμένω πότε θα έρθει η σειρά μου». 

«Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλά κρούσματα καρκίνου στη γύρω περιοχή», δηλώνει ο Yalcin Emiralioğlu, δήμαρχος του Kemalpaşa, μιας μικρής πόλης στην επαρχία Αρτβίν, που εμφανίζει υψηλά ποσοστά καρκίνου. «Κι εγώ ο ίδιος έχω χάσει συγγενείς μου από τον καρκίνο». 

Τσάι και ραδιενέργεια 

Όταν έγινε η έκρηξη στο Τσερνομπίλ, που τότε ανήκε στην τ. Ε.Σ.Σ.Δ., ενώ σήμερ ανήκει στην Ουκρανία, αξιωματούχοι της τουρκικής κυβέρνησης αρνήθηκαν ότι η ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε από το Τσερνομπίλ θα επηρέαζε το φυσικό περιβάλλον της Τουρκίας. 

Ο Cahit Aral, υπουργός Βιομηχανίας και Εμπορίου, ήταν ένα από τα μέλη της τουρκικής κυβέρνησης που είχαν δηλώσει ότι δεν υπάρχει ακτινοβολία στα τουρκικά γεωργικά προϊόντα, ιδιαίτερα στο μαύρο τσάι, που καλλιεργείται στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Προς απόδειξη των όσων έλεγε, ο Aral έπινε τσάι μπροστά στους δημοσιογράφους και δήλωνε: «Πιστέψτε το, όπως πιστεύετε στη θρησκεία σας: δεν υπάρχει ακτινοβολία στο τσάι, είναι ακίνδυνο». Αλλά και ο υπουργός Περιβάλλοντος Doğan Akyürek σιγοντάρζε τον Aral, τρίβοντας δημοσίως στο πρόσωπό του φύλλα τσαγιού. Επίσης το 1987 η Τουρκική Αρχή Ατομικής Ενέργειας ανακοίνωσε ότι η ποσότητα της ακτινοβολίας που βρέθηκε στο τσάι ήταν εντελώς ακίνδυνη. 

Σύμφωνα ωστόσο με τον καθηγητή İnci Gökmen από το Τμήμα Χημείας του Πολυτεχνείου της Μέσης Ανατολής, στο τσάι που παράγεται στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας είχε εντοπιστεί σοβαρή ποσότητα ραδιενέργειας. Παρ’ όλα αυτά το τσάι δεν αποσύρθηκε από την αγορά. 

«Αναλύσαμε τα δείγματα του τσαγιού και διαπιστώσαμε ραδιενέργεια 10.000 μπεκερέλ ανά χιλιόγραμμο. Είναι ένας πολύ μεγάλος αριθμός », δήλωσε ο καθηγητής Gökmen. «Επίσης οι επίμαχες ποσότητες τσαγιού δεν αποσύρθηκαν ποτέ από την αγορά, εκθέτοντας χιλιάδες ανθρώπους σε υψηλό ποσοστό ραδιενέργειας» 

Διόδια θανάτου… 

Αν και το τουρκικό Υπουργείο Υγείας δεν έχει επιβεβαιώσει μέχρι σήμερα ότι μετά το Τσερνομπίλ αυξήθηκαν τα κρούσματα καρκίνου στην Τουρκία, έκθεση της Ένωσης Τούρκων Παθολόγων, που δόθηκε στη δημοσιότητα το 2006, αποκαλύπτει ότι το 47,9% των θανάτων που σημειώθηκαν στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, οφειλόταν στον καρκίνο. 

«Εργάστηκα σε ένα απομονωμένο χωριό της Ριζούντας μεταξύ του 1988 και του 1990 και μπορώ να πω ότι παρατηρήσαμε αύξηση των μη φυσιολογικών γεννήσεων αυτήν την περίοδο. Είδαμε παιδιά που γεννήθηκαν χωρίς χέρια και πόδια. Μπορώ επίσης να πω ότι υπήρξε μια πάρα πολύ μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου», δήλωσε ο Δρ. Kayahan Pala, επικεφαλής της ομάδας που συνέταξε την έκθεση. Ο Δρ. Pala δήλωσε επίσης ότι δεν κατέστη δυνατόν να αποδειχθεί ο συσχετισμός ανάμεσα στο ατύχημα του Τσερνομπίλ και στην αύξηση του κρουσμάτων καρκίνου στην Τουρκία, διότι στο παρελθόν πολλά από τα τουρκικά νοσοκομεία δεν κρατούσαν επαρκή αρχεία. «Πιστεύω ότι υπάρχει άμεση σχέση, αλλά δεν έχουμε κανένα τρόπο να το αποδείξουμε. Γνωρίζουμε όμως ότι το ατύχημα του Τσερνομπίλ προκάλεσε αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου ακόμη και στη Νορβηγία και τις άλλες σκανδιναβικές χώρες, άρα είναι βέβαιο ότι η Τουρκία έχει επηρεαστεί πάρα πολύ», κατέληξε. 

Ωστόσο πολλοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν συμφωνούν. Πέρυσι η αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή Έρευνας του Καρκίνου συνέταξε επίσης έκθεση, η οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων καρκίνου στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας δεν είχε αυξηθεί. «Δουλέψαμε σε συνεργασία με την Τουρκική Αρχή Ατομικής Ενέργειας, το Υπουργείο Υγείας και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Αν συγκρίνετε την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας με άλλα τμήματα της Τουρκίας, θα διαπιστώσετε ότι δεν υπάρχει αύξηση», δήλωσε ο βουλευτής Kemalettin Aydın, επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Έρευνας του Καρκίνου. 

Πρωτοβουλίες των πολιτών 

Μολονότι οι κυβερνητικές αναφορές δεν αποδέχονται τον κίνδυνο από τον καρκίνο, υπάρχουν και πρωτοβουλίες πολιτών της περιοχής του Ευξείνου Πόντου που προσπαθούν να ενημερώσουν το κοινό για τους κινδύνους από καρκίνου. 

Η Δικηγόρος Sibel Suiçmez, επικεφαλής της Πλατφόρμας Αλληλεγγύης Καρκινοπαθών της Τραπεζούντας, δηλώνει: «Ότι κι αν λένε, σχεδόν κάθε οικογένεια της περιοχής έχει κι έναν ασθενή με καρκίνο ή ένα μωρό με κάποια ανωμαλία. Κανείς εδώ δεν πιστεύει στις εκθέσεις της κυβέρνησης. Είναι σαν να αστειεύονται μαζί μας. Πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω γιατί γιατί η κυβέρνηση εμμένει στην απόκρυψη αυτού του γεγονότος. Όμως οι άνθρωποι εδώ ξέρουν τι συμβαίνει». 

Ως δικηγόρος, η Suiçmez δηλώνει ότι δεν έχει σκεφτεί να κινήσει μια δικαστική διαδικασία εναντίον των υπευθύνων. «Νομίζω ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι δεν θέλουν να καταστούν υπεύθυνοι». 

Η περίπτωση του Kazim Koyuncu

Αν και λέγεται ότι το ατύχημα του Τσερνομπίλ ευθύνεται για την απώλεια πολλών ανθρώπινων ζωών, η πιο γνωστή ίσως περίπτωση ήταν ο θάνατος του 34χρονου μουσικού και λαϊκού τραγουδιστή Kazim Koyuncu, ο οποίος πέθανε το 2005. Ο Koyuncu ηχογραφούσε τα τραγούδια του σε διάφορες από τις γλώσσες που ομιλούνται κατά μήκος της βορειοανατολικής ακτής της Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων των Λαζικών, των Γεωργιανικών και των Αρμενικών. Ήταν επίσης γνωστός ως αριστερός και ακτιβιστής για περιβαλλοντικά και πολιτιστικά ζητήματα και ανάντιος με την κατασκευή πυρηνικού αντιδραστήρα στη Σινώπη.

Πυρηνικοί σταθμοί στην Τουρκία

Η Τουρκία δεν παράγει προς το παρόν πυρηνική ενέργεια, αν και υπάρχουν δύο διεθνείς συμφωνίες βάσει των οποίων θα αρχίσει σύντομα να το κάνει. 

Η πρώτη μονάδα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας της Τουρκίας θα βρίσκεται στο Akkuyu, μια πόλη στις ακτές της Μεσογείου. Το εργοστάσιο θα κατασκευαστεί, θα ανήκει και θα λειτουργεί από μια ρωσική θυγατρική της Rosatom, δηλαδή της κρατικής εταιρείας πυρηνικής ενέργειας της Ρωσίας. 

Το άλλο εργοστάσιο θα κατασκευαστεί στη Σινώπη, μια πόλη στη βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Ο Πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η κατασκευή των δύο εργοστασίων πρόκειται να αρχίσει πολύ σύντομα.

Δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ν^ο 20 του περιοδικού Άμαστρις